İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’e göre acil durum, şu şekilde tanımlanır:
Acil durum: İşyerinin tamamını veya bir kısmını etkileyebilecek, çalışanlara, işyerine veya çevreye zarar verme ihtimali olan; yangın, patlama, tehlikeli kimyasal yayılımı, doğal afet gibi olaylardır.
Bu tanım, yönetmeliğin 5. maddesinde (Tanımlar) yer almaktadır.
Yönetmeliğe Göre Öne Çıkan Unsurlar:
- Çalışanların sağlığı ve güvenliğini etkileyen olaylar acil durum kapsamına girer.
- İşyerine veya çevreye zarar verebilecek nitelikte olması gerekir.
- Yangın, patlama, kimyasal sızıntı, doğal afet (deprem, sel vb.) en sık karşılaşılan acil durum örnekleridir.
- Ayrıca, biyolojik, fiziksel, sosyal tehditler de acil durum sayılabilir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Açısında Acil Durumların Değerlendirilmesi
- Acil Durum Planlarının İşlevleri
- Sağlık ve Güvenlik işaretlemelerinin öğrenilmesi
- Acil Durum Ekiplerinin görevlerini öğrenmesi
- Yangını önleme ve yangın anına hazırlık
- Temel İlkyardım ve Acil Müdahale bilgilendirmesi
- Tehlike İletişimi bilgilendirmesi
- İlgili Mevzuatların öğrenilmesi
Uygulamada Acil Durum
Acil durum, işyerinde meydana gelen veya meydana gelme ihtimali olan;
çalışanların hayatını tehlikeye atan, çalışma düzenini bozan, çevreye, iş ekipmanına veya işyeri binalarına zarar verme potansiyeli taşıyan ani, kontrol dışı olaylardır.
İşyerine, çalışanlara ve ekipmanlara zarar verebilecek müdahale, güvenli bekleme veya uzaklaşmayı gerektiren her türlü olaya Acil Durum diyebiliriz.
Olay Türü | Açıklama |
Yangın | Makine kaynaklı, elektrik arızası veya ihmal sonucu çıkan yangınlar |
Patlama | Basınçlı kaplarda, gaz tesisatında veya kimyasallarla çalışan alanlarda |
Kimyasal sızıntı | Tehlikeli maddelerin dökülmesi, buhar yayılımı |
Elektrik çarpması | Çalışanların elektrik panosu ya da kaçak akımla teması |
Deprem | Bina tahliyesini gerektirecek düzeyde yer sarsıntısı |
Makine kazası | El, kol gibi uzuvların makinelerde sıkışması |
Gaz kaçağı | LPG, doğal gaz gibi yanıcı/parlayıcı gazların ortama sızması |
Şiddetli hava olayları | Fırtına, sel, dolu gibi ani doğa olayları |
Biyolojik tehdit | Salgın hastalık durumu (örneğin COVID-19 gibi) |
Acil Durum Eylem Planı;
İşletmede oluşabilecek insan sağlığını, çalışma şartlarını ve maddi varlıklarımızı olumsuz etkileyebilecek boyuttaki tehlikelerde nasıl hareket edileceğini, alınacak tedbirleri, müdahale ekiplerini belirlemek amacı ile hazırlanır.
Acil Durum Planının Amacı
- Acil durum planı, herhangi bir acil durumda kayıpsız veya en az zararla atlatmanın kapsamlı bir planını ifade eder.
- Önleyici ve Sınırlayıcı Tedbirler ile müdahale yöntemleri konusunda işletmenin iç yönetmeliğine atıfta bulunur.
Acil durum planında dikkate alınan konular;
- İşletmeye en yakın sağlık kuruluşu ve itfaiye istasyonu iletişim bilgileri, ulaşım rotaları
- İşletmede çalışan insan sayısına göre ekiplerin oluşturulması ve kullanılacak ekipmanların listeleri
- Yaşanabilecek Acil Durumların Risk Analizleri ve Öncelik Sıralaması
- Özel Politika Gerektiren kişiler için özel önlemler
- Tahliye Planları ve Güvenli Toplanma Alanları
ACİL DURUM PLANI KURGULARI
Acil Durum Öncelik Sıralaması: (Hangi acil durum öncelikli)
- Yaşanabilecek en olası Acil Durum öncelik sırası büyükten küçüğe doğru sıralanır.
- Önleyici ve sınırlayıcı tedbirler alınarak bu riskleri minimuma indirmeye çalışılır.
Etkili Ekip Dağılımı:
- İş yapılan bina sayısı, kat sayısı ve insan yüküne oranla etkili bir ekip dağılımı
- Özel politika gerektiren (Engelli, hamile ve genç-çocuk çalışan) kişiler için özel önlemler
- Acil durum davranışlarının anlaşılması:
- Her çalışan acil durumlarda; kaçış yollarını, toplanma noktasını, bilgi vermesi gereken yetkililerini (Toplanma Noktası Sayım sorumlusu v.b.) bilmelidir.
- Ekipler özel olarak eğitim alarak haberli yada kısmi haberli tatbikatlarda etkinliklerini arttırmalıdır.
Etkili iletişim:
- Eğitimlerde iç iletişim ile ilgili planlama, Tatbikatlar da ise dış iletişim için planlama yapılmalıdır.
- İletişim panolarında Ekip Listesi ve iletişim numaraları ile Acil durum numaraları bulunmalıdır.
ACİL DURUM PLANI UYGULAMA SIRALAMASI
1-) Yaşanan Acil Durumun diğer kişilerce anlaşılması için Alarm Sisteminin çalıştırılması. (Alarm sistemi yoksa, yüksek ses ile diğer kişilerin uyarılması)
2-) Güvenli Tahliye: Kişilerin, bulundukları yerden güvenli bir alana geçmesi (Toplanma Noktası)
3-) Toplam kişi sayısının alınması: Çalışan, ziyaretçi, tedarikçilerin toplam sayısı alınarak, ulaşılamayan (muhtemel içerde kalan kişiler) belirlenir.
4-) Acil Durum Ekipleri; Toplanma noktasında ayrı bir noktada buluşarak mevcut durum hakkında bilgi toplarlar.
5-) Koruma ekibinde bulunan Bakım Personeli enerjiyi ana kofradan keserek riskleri minimuma indirir.
6-) Yangın söndürme ekibi, belirlenen acil duruma müdahale için ekip içinde YSC toplama ekibi ve müdahale ekibi oluşturur. (Yangın’ın büyüklüğüne göre)
7-) Koruma ekibi; toplanma noktasında varsa panik ortamını yatıştırır. Acil durum noktası hakkında Bilgi toplayarak, 112’ye bilgi sağlar. Konu hakkında ADEP Koordinatörü ile sürekli iş birliği halinde kalır.
EKİPLERİN GÖREVLERİ NELERDİR?
İlkyardım Ekibi
- İlkyardım Ekibi, acil durumlarda yaralanan insanlara ilk müdahaleyi yapar ve en emniyetli şekilde kazazedenin durumuna göre hareket eder. en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılmasını sağlar.
- İlkyardım işlemi kesinlikle eğitimli personel tarafından yapılacaktır.
- İlkyardım esnasında gerekli malzemeler işyerinde her zaman hazır bulundurulur.
- İlkyardım esnasında kazazedeye tıbbi müdahale yapılmaz. İlkyardım ekibi üyeleri, sadece ambulans gelinceye kadar veya sağlık kuruluşuna ulaşana kadar kazazedeyi kontrol altında ve uygun pozisyonda tutar.
- Acil durum anında ekiplerin sevk ve idaresi Acil Durum Koordinatörü ve Koruma Ekibine aittir. Ekip başlarının olmaması durumunda ise ekipteki ilk kişi ekip başı görevini üstlenir.
Söndürme Ekibi
- Yangınla mücadele ekibi, öncelikli olarak yangın olayının büyümesine engel olmaya çalışır.
- Herhangi bir acil durumda yangın ortaya çıkması durumunda, yangının türüne uygun söndürücü malzeme ile yangına müdahale ederek söndürmeye çalışır. Yangına müdahale ederken önce can emniyeti göz önünde bulundurulmalıdır.
- Yangına müdahale esnasında sürekli olarak bölgeye YSC ikmalini yine bu ekipler yapar.
- Yangına kurallarına göre müdahale eder.
Kurtarma Ekibi
- Arama-Kurtarma Ekibi’nin temel görevi, herhangi bir acil durumda, tehlike altındaki insanları aramaktır ve güvenli bir alana intikal ettirmektir.
- Yaşanabilir Durum: Toplanma noktasında bulunamayan kişiye öncelikle cep telefonu ile ulaşmaya çalışınız.
- Hiçbir zaman tek başına tehlike bölgesine gidilmez. En az 2 kişilik ekipler halinde çalışma yaparlar. Basit kurtarma teknikleri dışında; yüksekte kalan kişiler, yüksek riskli alanlarda kalan kişi veya malzemeler için girişimlerde bulunmaz. Sadece gelen yetkili kişilere bilgi verir.
- Acil durum başladığında; Arama-Kurtarma ekibi Tahliyeye destek verir. Tek bir kapıda yığılmanın olmaması için, gerekirse diğer çıkış kapılarının güvenli olup olmamasına bakılarak diğer kapılara personel yönlendirilir ve ekip üyesi kendisi de dışarı çıkar.
- Ortamın güvenli olduğundan emin olduğunda ise, önem sırasına göre öncelikli olarak diğer değerli makine, evrak, belge, eşya, teçhizat vb. malzemelerin yerlerini tespit eder. (Not: UPS ve Server odalarında FM200 gibi tehlikeli söndürücüler var ise bilinmelidir.)
- Ekip üyeleri, İlkyardım Ekibi ve Koruma Ekibi ile işbirliği içinde çalışır.
Tahliye Ekibi
- Acil durumlarda, bölüm tahliye sorumluları, acil duruma göre bölüm çalışanlarının acil çıkış kapılarından panik yapmadan dışarıya çıkışlarını organize eder.
- Tek bir kapıda yığılmanın olmaması için, gerekirse diğer çıkış kapılarının güvenli olup olmamasına bakılarak diğer kapılara personel yönlendirilir ve ekip üyesi kendisi de dışarı çıkar.
- Ekip üyeleri, dışarı çıkan personelin Toplanma Bölgesi’nde toplanmasını sağlar.
- Personelin yoklamasını yaparak Acil Durum Koordinatörü’ne rapor verir.
- İçeride kalan, yaralanan var ise, diğer ekipler tarafından müdahale yapılması için irtibata geçer.
Koruma Ekibi
- Acil durumlarda iç ve dış (yerel acil durum ekipleri) iletişimi sağlamak.
- Olay hakkındaki gelişmeleri takip ederek, ilgili sorumlulara bildirmek
- Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılmasını sağlamak.
- Koruma Ekibinde görevli olan kişiler, Acil durumun özelliğine göre ilgili planları uygulayarak (Panik ortamını yatıştırma, güvenli kaçış alanlarına yönlendirme ve sayıma yardımcı olmak) ,
- Çevre Güvenliğini Sağlamak, Paniği yatışmak ve acil durum bölgesinin tamamen boşaldığını tahliye ekibinden teyit ederek ilgilileri bilgilendirmek
- Acil durum bölgesine gelen 112 ekipleri, İtfaiye, Afad veya Belediye ekiplerine durum hakkında sağlıklı bilgileri vermek. ( Acil durumun ne olduğu? Nasıl geliştiği? Yaralıların durumları, İşyeri Planları ve Krokileri v.b.)
- Koruma ekibinde bulunan kişiler Diğer Acil durum ekipleri ile birlikte yetkili kurumun direktiflerine uyarlar.
- Acil durum bölgesinde yaralı varsa ilkyardım ekibinin müdahalesi hakkında bilgi alarak yetkili sağlık birimleri geldiklerinde onları konu hakkında bilgilendirmek
