RİSK ANALİZİ - RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Risk Analizi Nedir?

Risk Analizi, genel bir Risk Değerlendirme sürecinin önemli bir adımıdır. İşyerinde gerçekleştirilen Risk Değerlendirmesi, tehlikelerin tespit edilmesi, bu tehlikelerin yol açtığı risklerin analiz edilmesi ve uygun önlemlerin alınması aşamalarından oluşur. Risk Analizi aşamasında, belirlenen tehlikelerin potansiyel sonuçları detaylı bir şekilde incelenerek, bu bilgiler ışığında riskler değerlendirilir ve gerekli aksiyonlar planlanır.

Risk Değerlendirmesi Nedir?

“6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ve “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği” kapsamında Risk Değerlendirmesi şu şekilde tanımlanmaktadır: İşyerinde mevcut olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin risklere dönüşmesine neden olabilecek etmenlerin incelenmesi, tehlikelerin yol açabileceği risklerin analiz edilmesi, risklerin derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalar olarak ifade edilir.

Risk Değerlendirmesi Dokümanı, tüm sektörlerdeki işyerlerinin tasarımı ve/veya kurulum aşamasından itibaren başlar ve mevcut ya da ortaya çıkabilecek tehlikelerin tanımlanması, bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin belirlenmesi, risklerin analiz edilmesi, risk kontrol tedbirlerinin tespiti, belgelerin hazırlanması, yapılan işlemlerin güncellenmesi ve gerektiğinde yenilenmesi aşamalarını içerir.

Risk Değerlendirmesi gerçekleştirilirken, işyerinde mevcut olan İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü dikkate alınır. Risk Değerlendirme Ekibi tarafından işyerindeki mevcut hijyen politikaları ve İş Hijyeni kapsamındaki ölçümler göz önünde bulundurulur. Ayrıca, özel politika gerektiren çalışanların durumları da risk değerlendirme süreçlerinde dikkate alınır.

Risk Analizi ve Risk Değerlendirmesi Arasındaki Fark Nedir?

Kavramsal ve tanımsal olarak, Risk Analizi ile Risk Değerlendirmesi birbirine sıkı sıkıya bağlı süreçlerdir. Risk Analizi, risklerin tanımlanması, bunların ne kadar ciddi olduğunun belirlenmesi ve olasılıklarının hesaplanması işlemlerini içerir. Bu, işyerindeki risklerin sistematik bir şekilde sıralanmasını ve derecelendirilmesini sağlar ve bu da Risk Değerlendirmesi dokümanının hazırlanmasına zemin hazırlar. Öte yandan, Risk Değerlendirmesi ise bu analiz sonuçlarına dayanarak riskler için uygun kontrol tedbirlerinin seçilmesi ve kararlaştırılması sürecini ifade eder. Bu süreçte, risklerin minimize edilmesi veya kabul edilebilir seviyelere indirilmesi için gerekli eylem planları geliştirilir.

Risk Değerlendirmesi Ekibi Kimlerden Oluşur?

Risk Değerlendirme Ekibi, ilgili yönetmelikler kapsamında aşağıdaki kişilerden oluşur: İşveren ve/veya İşveren Vekili, Risk Değerlendirmesi konusunda EYS OSGB gibi hizmet veren firmalardan destek alabilir. İşveren ve/veya İşveren Vekili, Risk Değerlendirme çalışmalarını koordine eder veya çalışanlardan birini Risk Değerlendirme Ekibi’nin koordinasyonu için görevlendirebilir. Risk Değerlendirme ekibinde görevli çalışanlar işle ilgili belge ve evrakları gizli tutmakla yükümlüdür. Ayrıca, tüm personelin risk değerlendirmesi, risk analizi ve aksiyon planı çalışması yapılırken gerekli görülen tüm aşamalarda sürece katılmaları ve görüş ile önerilerinin alınması sağlanmalıdır.

Risk Değerlendirmesi Ekibi şu kişileri içerir:

• İşveren ve/veya İşveren Vekili
• İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi
• Görevli Çalışan Temsilcileri
• Destek Elemanları
• Riskler konusunda bilgili çalışanlar (Birim Amirleri, Ustabaşları vb.)

Risk Değerlendirme Ekibinin Görevleri Nelerdir?

Risk Değerlendirme Ekibi işyerinde mevcut olan, dışarıdan gelebilecek ya da gerçekleşebilecek tehlikelerin belirlenerek bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan etkenler ile tehlikelerin yol açabileceği risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları yürütür. Risk Değerlendirme Ekibinde görevli çalışanlar işle ilgili belge ve evrakları gizli tutmakla yükümlüdür.

Risk Değerlendirmesi Neden Yapılır? Amacı Nedir?

Risk Değerlendirmesi, işyerinde meydana gelebilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı önlemler almak ve bu tehlikeleri sistematik bir şekilde yönetmek amacıyla yapılır. Bu süreç, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeye yönelik tedbirlerin ve aksiyonların belirlenmesine olanak tanır.

Risk Değerlendirmesi ayrıca, işyerinde var olan ya da dışarıdan kaynaklanabilecek tehlikeleri tespit ederek bu tehlikelerin risklere dönüşmesine yol açabilecek etkenlerin analiz edilmesi, risklerin derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin belirlenmesi için gerçekleştirilir.

İşyerlerinde tanımlanan tehlike ve riskler, işin yürütümüne göre değişebilir ve zamanla yeni riskler ortaya çıkabilir. Bu nedenle, tüm çalışanlar, ziyaretçiler ve ilgili duruma göre çevredeki firmalar riskler hakkında bilgilendirilir. Risk değerlendirmesi sürecine çalışanların katılımı teşvik edilir ve gerekli tüm aşamalarda onların görüşleri alınır.

Risk Değerlendirmesi Yöntemleri Nelerdir?

Sayısal ve sözel tüm risk değerlendirmesi yöntemleri aşağıdaki gibidir.

•  5 x 5 Matris Yöntemi
• L tipi matris yöntemi
• X tipi matris yöntemi
• Fine-Kinney Tipi
• Olası Hata türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)
• Çeklist Yöntemi ile Analiz
• Hata(Olay) Ağacı Yöntemi (ETA)
• HAZOP (Tehlike ve Çalışan Bağlantı Analizi)
• Neden Sonuç Analizi
• What İf (Ya Olursa) Analizi

Risk Değerlendirmesi Yapmanın Faydaları Nelerdir?

Risk değerlendirmesi yapmanın faydaları arasında, iş kazaları ve meslek hastalıkları riskinin saptanması ve bu risklere karşı önlem alınarak olası maddi ve manevi kayıpların önlenmesi yer alır. Bu durum, işletmenin uzun vadede hem büyümesine hem de yasal yükümlülüklerini yerine getirmesine katkıda bulunur. Ayrıca, iş yerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının sağlanması, çalışanların morallerini ve dolayısıyla verimliliklerini artırır.

Risk Değerlendirmesi Yasal Bir Zorunluluk Mudur?

İş yerlerinde risk değerlendirmesinin yapılması ve düzenli olarak yenilenmesi, “6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ile “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği”ne göre zorunludur. Bu kanun kapsamında yürürlüğe konulan diğer yönetmelikler de iş yerlerinde risk değerlendirmesi yapılmasını zorunlu kılar.

Risk Değerlendirmesi tüm işyerleri için ysasl zorunluluktur. Risk Değerlendirmesi bulunan firmalara ilgili teftişe yetkişi iş müfettişleri tarafından cezai işlem uygulanır.

Risk Değerlendirmesi Yaptırmamanın Cezası Nedir?

Bakanlığı’nın resmi internet sitesindeki duyurular bölümünden takip edilebilir. 2023 yılı için belirlenen İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili idari para cezaları, Bakanlığın ilgili sayfasında Excel dosyası formatında sunulmaktadır. Cezai yaptırımlar, iş yerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre değişiklik gösterir. Güncel para cezaları ve bu cezaların 2023 yılında uygulanan değerleri, belirtilen kaynaktan incelenebilir.

Risk Değerlendirmesi Kaç Yılda Bir Yenilenir?

İşyerlerinde Tehlike Tanımlama Risk Değerlendirmesi Prosüdürü aşağıda belirtilen yenilemeyi gerektiren durumlar hariç işyerinin tehlike sınıfına göre az tehlikeli sınıfta altı (6) yılda bir, tehlikeli sınıfta dört (4) yılda bir, çok tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerinde iki (2) yılda bir yenilenir.

Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.

• İşyerinin komple ya da bir kısmının taşınması veya işyeri bina ve/veya eklentilerinde değişiklik yapılması,
• İşyerinde uygulanan ve kullanılan makine, ekipman, teknoloji, kullanılan malzeme-madde ve donanımlarda,ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi,
• İmalat aşamalarında ve üretim yönteminde değişiklikler olması,
• İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi,
• Çalışma ortamına ait sınır değerlere (kimyasal, fiziksel ya da biyolojik) ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
• Çalışma ortamı testleri, iş hijyen ölçümü, diğer ölçümler ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
• İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması

Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?

Risk değerlendirmesi, işyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, işveren veya vekili, çalışan temsilcisi, varsa ustabaşı ve formen tarafından risk değerlendirme ekibi kurularak veya OSGB hizmeti alınarak, işletmenin olası riskleri saptanarak yapılmaktadır.

Risk Değerlendirmesi Dokümanında Yer Alması Gereken Bilgiler Nelerdir?

Risk değerlendirmesi dokümanında, asgari olarak; işyerinin unvanı, adresi, işverenin adı, risk değerlendirme ekibinin isimleri ve unvanları, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin bilgileri, gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi, işyerinde var olan riskler ve bunların nasıl giderileceği ile ilgili bilgilerin yer alması gerekmektedir.

İşyeri Ortamında Fiziksel, Biyolojik ve Kimyasal Risk Etmenleri Nelerdir?

Fiziksel Risk Etmenleri: İşyeri ortamında fiziksel risklere gürültü, titreşim, yetersiz aydınlatma, uygun olmayan termal koşullar, radyasyon ve basınç örnek verilebilir. Bu tür riskler, makine ve ekipman kullanımı, işlemlerin doğası ve çalışma ortamı koşullarından kaynaklanabilir.

Biyolojik Risk Etmenleri: Biyolojik riskler arasında enfeksiyon hastalıkları, alerjik reaksiyonlara neden olan ajanlar, mikroorganizmalar ve hayvanlardan bulaşabilecek hastalıklar bulunur. Bu riskler, mikrobiyal kontaminasyon, biyolojik atıklar ve iş yerindeki canlılarla doğrudan temas gibi faktörlerden kaynaklanabilir.

Kimyasal Risk Etmenleri: Kimyasal riskler, işyerinde doğal olarak bulunan veya üretim süreçleri sırasında oluşan maddelerden kaynaklanabilir. Bunlar, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı, oksitleyici veya suya duyarlı özelliklere sahip maddeler şeklinde kendini gösterebilir. Atık ürünler veya kazara oluşan kimyasallar da bu kategoriye dahil edilebilir.

Risk Değerlendirmesini Kimler İmzalar?

Risk değerlendirmesini, risk değerlendirme ekibi içerisinde yer alan iş güvenliği uzmanı, işveren veya vekili, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli, çalışan temsilcisi, var ise ustabaşı veya formen asgari olarak imzalayanlar içerisinde yer almaktadır.

Risk Değerlendirmesi Sonrası Ne Yapılmalıdır?

Risk değerlendirmesi sonrası, tespit edilen risklerin ortadan kaldırılması, çalışanların verimliliğini ve sağlığı koruyabilmek, işletmenin maddi ve manevi zararlarını önleyebilmek adına riskleri yok edebilecek veya azaltabilecek çalışmalar yapılmalıdır.