İSG gereklilikleri büyüdükçe tek bir uzman ya da hekimle her ayrıntıyı sahada tutmak zorlaşır. Ortak Sağlık Güvenlik Birimi (OSGB) tam burada devreye girer, işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yetkili bir dış kaynak üzerinden, standart bir çerçeve ile yürütmesini sağlar. OSGB modeli, 6331 sayılı Kanun kapsamındaki hizmetlerin nasıl sağlanacağına dair ayrıntıları belirleyen İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği temelinde şekillenir. Tanımlar, yetkilendirme ve çalışma usulleri bu yönetmelikte açıkça yazılıdır.
OSGB nedir, hukuki zemini nereye dayanır?
Kısaca, Bakanlıkça yetkilendirilmiş, gerekli fiziki donanım ve kadroya sahip, işyerlerine işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli (DSP) hizmetlerini sunan birimdir. Yönetmelikte OSGB ve işyerinin kendi içinde kurduğu İSGB (İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi) tanımları ve aralarındaki ayrımlar netleştirilmiştir. OSGB’ler yetki belgesi ile çalışır, görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelik metninde hüküm altındadır.
OSGB mi, İSGB mi, hangisi sizin için doğru?
Çok lokasyonlu, değişken vardiyalı ya da uzman-hekim ihtiyacı dalgalanan yapılarda OSGB, esnek kapasite ve uzman çeşitliliği sağlar. Tek kampüste, yüksek riskli sabit proseslerde ise iç birim kurmak, müdahale hızını ve kurum kültürüyle entegrasyonu artırabilir. Karar verirken kapsam, lokasyon sayısı, risk profili ve veri yönetimini birlikte düşünün, her iki model de 6331 çerçevesindeki aynı yükümlülükleri karşılamak zorundadır.
OSGB nasıl yetkilendirilir, hangi asgari koşullar aranır?
Yetki belgesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilir. Başvuru, yerinde inceleme, eksiklerin tamamlatılması ve belgelendirme süreçleri güncel rehberde adım adım anlatılır. Rehber, OSGB’nin alan planından personel istihdamına, sorumlu müdür niteliklerinden kayıt düzenine kadar kontrol başlıklarını listeler, ayrıca başvuru inceleme sürelerine ve revizyon notlarına yer verir.
Sözleşme ve atamalar nasıl yapılır, İSG-KATİP ne işe yarar?
İşveren, OSGB ile hizmet sözleşmesini yapar ve atamaları İSG-KATİP üzerinden elektronik ortamda onaylar. Bu sistem, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve DSP atamalarını, sertifika doğrulamalarını ve sözleşme sürelerini resmîleştirir, denetimlerde esas alınan kaynaktır. E-Devlet kapısından erişilen İSG-KATİP, taraflara onaylı sözleşme nüshalarını saklama imkânı verir.
OSGB’nin sahadaki görev kapsamı
Yönetmelik, çalışma ortamının gözetimi, eğitim ve danışmanlık, acil durum planlarının koordinasyonu, ilkyardım organizasyonu ve dış kaynaklı süreçlerle işbirliği gibi başlıkları açıkça sayar. OSGB, risk değerlendirmesine girdi sağlayan ölçüm ve gözlem faaliyetlerini yönlendirir, düzeltici-önleyici faaliyetlerin sistematiğini kurar ve izler. Bu görevler, “kaza olduğunda bakarız” yerine, sürekli iyileştirme döngüsünün işletilmesini hedefler.
OSGB firmalarıının görevleri nelerdir?
OSGB hizmeti, iş sağlığı güvenliği konularında yetkilendirilmiş işletmelerin sunduğu hizmet biçimidir. Kurulumu ve çalışanları itibariyle iş yerlerinde var olan risklerle mücadelenin yanı sıra, iyileştirme çalışmaları yapmak OSGB firmalarının görevidir.
OSGB, işyerinde sağlık taramaları, risk analizleri, acil durum eylem planları, saha gözlem raporları, iş kazaları ve meslek hastalıklarının incelenmesi ve kayıt altına alınması, kalite standartlarına uyum süreçlerinde destek, iş sağlığı ve güvenliği dokümantasyonları hazırlama, eğitimler ve istatistiksel veri takibi hizmetleri sunmaktadır.
- İş güvenliği uzmanı hizmeti ile işyerinin çalışma ortamlarının kontrolü ve iyileştirilmesi,
- İşyeri hekimi hizmeti ile işyerinin Sağlık Gözetimi ve kontrolünün sağlanması,
- Diğer sağlık personeli ile işyeri sağlık çalışmalarında, işyeri hekimine destek sağlamak,
- Mesleki Eğitimlerin Takipleri ile tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışması eğitime dayalı kişilerin kontrolü,
- İlkyardım, Tahliye ve Acil Durum konularında çalışanların eğitilmesini sağlamak,
- Risk Değerlendirmesi ve Analizi süreçlerinde işyeri risk değerlendirme ekibindeki görevlerini yerine getirmek,
- İş Sağlığı Güvenliği Kurulu’nda gerekli görevleri yerine getirerek kurul üyelerinin gerekli eğitimlerini sağlamak,
- Acil Durum Tatbikatları ve Yangınla Mücadele konularında işyerine destek vermek,
- Temel İş Sağlığı Güvenliği Eğitimlerinin, İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimlerince verilmesini sağlamak,
- Çalışan temsilcisi ve destek elemanı gibi çalışanlara özel eğitimler sunmak,
- Özel politika gerektiren; engelliler, gebeler, çocuk ve genç işçiler gibi çalışanları özel olarak takip etmek ve eğitimlerini onlara özel hazırlamak,
- Ortam ölçümlerini sunmak veya dış kaynaklı firma ile iletişimi sağlayarak gerekli ölçümleri belirlemek,
- İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi’nin Tespit Öneri Defterinin doldurmasının ardından bir nüshasını arşivlerinde saklamak,
- Çalışma ortamı ve sağlık gözetiminde bulunan ve gerçekleştirilen işlemlerin kayıtlarının saklanmasını sağlamak,
- İşyeri Çalışma Talimatlarını belirlemek ve çalışanlara sunulmasını sağlamak,
- İş ekipmanlarının periyodik kontrollerini planlamak veya bünyesinde yetkili çalışan varsa yaptırmak,
- Sağlık Taramaları ve kontrollerinin periyotlarını takip etmek ve yapılmasını sağlamak,
- Bağışıklama çalışmalarında işyerine destek olmak,
- Hijyen denetimlerini sağlayarak işyeri tertip ve düzeni konularında yardımcı olmak,
- Çalışma ortamında bulunan riskleri analiz ettikten sonra çözüm önerileri sunmak,
- Kimyasal, fiziksel ve biyolojik risk etmenleri konusunda çalışmalar yaparak gerekli eğitim ve çalışmaları koordine etmek,
- Kişisel koruyucu donanımlar hakkında işvereni yönlendirmek ve kkd kontrollerini sağlamak,
- Düzeltici önleyici faaliyetler ile işyerini sürekli iyileştirmek,
- Hizmetlerinin tamamında “İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı” ve mevzuatın işaret ettiği standartlara yönelik iyileştirmelerde bulunmaktır.
OSGB ile çalışmanın yönetsel artıları
Ölçeklenebilir kadro, farklı branştan uzman ve hekimlere erişim, tatil, izin ve beklenmeyen durumlarda süreklilik.
Standart dokümantasyon, eğitim kayıtları, sağlık gözetimi süreçleri, risk ve eylem planları için yerleşik şablonlar.
Uyum görünürlüğü, sözleşme ve atamaların İSG-KATİP’te izlenebilir olması, denetim ve müşteri audit’lerinde kanıt kolaylığı.
Sık karıştırılan noktalar
OSGB, “kısa süreli hekim-uzman ziyareti” sağlayan bir aracı değil, mevzuatta tanımlanmış bir hizmet sağlayıcıdır. Görevleri eğitimle sınırlı değildir, çalışma ortamının gözetimi ve acil durum hazırlığı gibi operasyonel sorumlulukları vardır.
Sözleşme imzalamak tek başına yeterli değildir, İSG-KATİP onayı olmadan atamalar geçerli sayılmaz. Denetimlerde elektronik kayıtlar esas alınır.
OSGB seçim kriterleri, kısa kontrol listesi
Yetki belgesi ve kapsam: Güncel yetki durumunu ve kapsamını, Bakanlığın rehberindeki kriterlerle doğrulayın. Sorumlu müdürün niteliği ve tam zamanlılığı kritik bir göstergedir.
Kadronun yeterliliği: Tehlike sınıfınıza uygun uzman sınıfı ve hekim deneyimi, DSP varlığı, yerinde hizmet kapasitesi.
Süre ve planlama: Çalışan başına aylık hizmet dakikalarının planlanışı, vardiya ve saha dağılımı, raporlama sıklığı.
Süreç olgunluğu: Olay araştırması, risk değerlendirme katılımı, eğitim tasarımı ve acil durum koordinasyonunda örnek çıktı isteyin.
Dijital kayıt ve entegrasyon: İSG-KATİP süreçleri, eğitim ve muayene kayıtlarının paylaşımı, kişisel verilerin korunması ve arşiv düzeni.
OSGB ile işbirliğinin performansını nasıl ölçeceksiniz?
Öncü göstergeler: Ramak kala bildirim oranı, eylem planı kapanış süresi, denetim bulgularının tekrar oranı, eğitim katılımı ve değerlendirme skorları.
Gecikmiş göstergeler: Kaza sıklık ve ağırlık oranları, devamsızlık günleri, işyeri hekimi sevk trendleri.
Uyum göstergeleri: Sözleşme ve atamaların güncelliği, periyodik muayene ve ölçüm takvimlerine uyum, acil durum tatbikatı tamamlanma oranı.
OSGB ile sahada “işleyen sistem” nasıl kurulur?
Tek sayfa hizmet planı: Aylık saha takvimi, uzman-hekim ziyaret günleri, vardiya kapsaması, eğitim ve denetim başlıkları tek ekranda görülsün.
Birlikte risk analizi: Sahadaki proses sahipleri, bakım ve üretim liderleriyle yürütülen oturumlar, eylem planlarını uygulanabilir kılar.
Eğitimleri operasyon diline çevirin: İş başı konuşmaları, mini tatbikatlar, görsel işaret ve kontrol listeleri ile eğitim, işin akışına yerleşsin.
Yüklenici entegrasyonu: OSGB’nin iş izinleri, oryantasyon ve saha denetimlerine aktif katılımı, dış kaynaklı riskleri görünür kılar.
OSGB ve veri, gizlilik sınırları
Sağlık gözetimi verileri kişisel nitelikte olduğu için yalnızca işyeri hekimi tarafından, mevzuatın izin verdiği ölçüde toplulaştırılarak paylaşılmalıdır. OSGB tarafının, yönetimle paylaştığı raporlarda kişisel veriyi ifşa etmeden eğilimleri sunması, hem etik hem uyum açısından gereklidir. Bu çerçeve, Bakanlık rehberleri ve yönetmelik dayanağı ile uyumlu bir beklentidir.
OSGB ile çalışırken kaçınılması gereken yaygın hatalar
Sözleşme var, plan yok: İSG-KATİP onayı yapılıp aylık plan yazılmadığında, sahada “dakika” kâğıt üzerinde kalır.
Kayıtların dağıtık tutulması: Eğitim, muayene ve eylem planları farklı ortamlarda kalınca denetimde kanıt üretmek zorlaşır.
Reaktif yaklaşım: Eylemler yalnızca kaza-sonrası tetikleniyorsa, OSGB’nin asıl değeri olan proaktif gözetim kaçırılır.
Dış kaynak stratejisini “güvenlik sistemi”ne dönüştürmek
OSGB ile çalışmak, “uzman-hekim sözleşmesi yapmak”tan ibaret değildir. Yetki belgesi güçlü, süreçleri olgun, İSG-KATİP ve sahadaki kayıtları düzenli yöneten bir OSGB, risklerinizi görünür kılar ve aksiyonu hızlandırır. Bugün atamalarınızın güncelliğini, aylık planların uygulanma oranını, eylem kapanış hızınızı ve tatbikat kayıtlarınızı yan yana koyun. Bu dört gösterge iyileşiyorsa, OSGB iş ortaklığınız gerçekten çalışıyor demektir.
OSGB ile ilgili sık sorulan sorular
OSGB Hizmeti Almak Zorunlu mudur?
Evet. Kamu ve özel sektör dahil olmak üzere en az 2 çalışan bulunan tüm işyerlerinde tehlike sınıfına bakılmaksızın bu hizmeti almak zorunludur.
OSGB Raporu Nedir? Nasıl Alınır?
OSGB raporu, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından uygun olup olmadığını değerlendiren yasal bir zorunluluktur. Herhangi bir OSGB firmasını arayarak, işyerinize çağırabilir ve birimin incelemeleri sonucu tespit ettiği eksiklikleri gidererek OSGB raporunu alabilirsiniz.
Ortak Sağlık Güvenlik Birimi ile Nasıl Çalışılır?
OSGB’ler, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri’ni sağladıkları tüm iş yerleri için İSG Katip üzerinden görevlendirme yapmak zorundadır. Görevlendirme yapılan İSG profesyoneli en az görevlendirildiği süre boyunca hizmet vermek zorundadır.
OSGB Firmaları Türkiye’nin Tamamına Hizmet Verebilir mi?
OSGB’ler, yetkilendirildikleri il ve o ile komşu olan illere hizmet verebilirler. Örneğin İstanbul’da bulunan bir OSGB firması, yalnızca Kocaeli ve Tekirdağ illerinde faaliyet gösterebilir. Diğer illerde hizmet sunabilmek için şube açma zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak, yol projeleri için bir istisna söz konusudur. Eğer projenin bir bölümü OSGB’nin hizmet vermeye yetkili olduğu bir ilde gerçekleşiyorsa, bu OSGB tüm projeye hizmet sunabilir.
OSGB ile Hizmet Sözleşmesi Zorunlu mu?
OSGB’ler (Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri), Bakanlıkça yetkilendirilmiş olmalarına rağmen, aynı zamanda hizmet sunan işletmelerdir. Bu nedenle, hizmet verdikleri kurumlarla aralarında bir Hizmet Sözleşmesi bulundurması zorunludur.
Yolda geçen süreler Hizmet Süresi olarak kabul edilir mi?
Yolda geçen süreler, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmet Süresi’nden sayılmaz.
OSGB ile sözleşme yaptım, İSG-KATİP onayı şart mı?
Evet, hizmetin resmî sayılması için İSG-KATİP üzerinden atamaların iki tarafça onaylanması gerekir. Kağıt sözleşme tek başına denetimde yeterli kanıt sayılmaz.
OSGB Yönetmeliği Neleri Kapsamaktadır?
OSGB’lerin kuruluş aşamasından, çalıştırılacak personele, firmalarla iş ilişkisine, hangi hizmetleri sunması gerektiğine ve birimin yükümlülüklerine getirmediğinde uygulanacak cezai yaptırımına kadar tüm prosedürleri kapsamaktadır.
İSGB ve OSGB Arasındaki Farklar Nelerdir?
İSGB, işyerlerinde İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının bulundurulması gereken durumlarda, işveren tarafından kurulan bir birimdir. OSGB ise işyerlerinden bağımsız olarak kurulan ve bünyesinde İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli barındıran, bir veya birden fazla işyerine İSG hizmetleri sunabilen birimlerdir.
OSGB’lerde Sorumlu Müdür Kimler Olabilir?
OSGB’lerde sorumlu müdür olarak sadece İşyeri Hekimi veya İş Güvenliği Uzmanı atanabilir. Sorumlu müdür, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda yetkin olmalı ve birimin etkili bir şekilde yönetilmesi için gerekli özelliklere sahip olmalıdır.
OSGB’leri Kim Yetkilendirir?
OSGB firmalarını T.C. Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü yetkilendirmektedir.
Kimler OSGB Firması Açabilir?
İşyeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanı belgesi bulunan kişiler veya bünyesinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bulunduran kuruluşlar OSGB şirketi açabilirler.
