İşyerlerinde çalışanların sağlık ve güvenliği, hem işçi hem işveren için hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle, İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı, günümüzün en önemli konularından biridir. Bu bağlamda, iş ve işçi sağlığının ne olduğunu, İSG’nin amacını, neden gerekliliğini, yönetmelik ve kanunların kapsamını, temel ilkelerini, tarihini, belgeleri, eğitimleri ve önemli bilgileri ele alarak konuyu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Türkiye’de bu alanda yapılan düzenlemeler ve İSG’nin getirdiği yükümlülükler, hem işyerlerinin hem de çalışanların sağlık ve güvenliklerini en üst seviyede tutma amacını gütmektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Nedir?
İSG, “İş Sağlığı ve Güvenliği“nin kısaltmasıdır. Bu kavram, işyerlerinde çalışanların fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlıklarını koruma amacını taşır. İSG, çalışanların potansiyel risklere karşı korunması ve olası kazaların önlenmesi için alınan tedbirleri kapsar. Bu yaklaşım, sadece bireylerin sağlığı ve güvenliği için değil, aynı zamanda işyerinin genel verimliliği ve kalitesi için de önemlidir.
İş Güvenliği Nedir?
İş güvenliği, işin gerçekleştirilmesi sırasında potansiyel tehlikelere karşı alınan tüm önlemleri ifade eder. Bu önlemler, sadece çalışanları korumakla kalmaz, aynı zamanda çalışma ortamını ve üretim kalitesini de gözetir. Her iş, kendi içinde özgün riskler barındırır ve iş güvenliği bu riskleri minimize etmeyi hedefler. Bilimsel bir perspektiften bakıldığında, iş güvenliği, çalışma ortamlarını daha güvenli ve verimli kılmak için yürütülen süreçlerin bütünüdür. Risk değerlendirmesi, eğitim, koruyucu ekipman ve acil durum planlaması gibi çok sayıda adım bu süreci oluşturur. Bu yaklaşım, bireylerin sağlığını ve güvenliğini korumanın yanı sıra, işletmenin genel başarısını ve sürdürülebilirliğini de destekler.
İşçi Sağlığı Nedir?
İşçi sağlığı, işyerlerinde çalışan bireylerin sağlığını ön planda tutan bir disiplindir. Bu disiplin, çalışanların fiziksel, zihinsel ve ruhsal açıdan sağlıklarını koruma amacı güder. İşin doğasından, kullanılan malzemelerden veya çalışma koşullarından kaynaklanan potansiyel riskleri tespit eder ve bu riskleri en aza indirgemeyi hedefler. Bu yaklaşım, çalışanların daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamında bulunmalarını sağlamanın yanı sıra iş kazalarını ve meslek hastalıklarını da önlemeyi amaçlar. Bu nedenle, işçi sağlığını sağlamak ve geliştirmek, hem işverenler hem de çalışanlar için büyük öneme sahiptir.
Dünya’da İş Sağlığı ve Güvenliği’nin Tarihsel Gelişimi
İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ilk çalışmalar tarihsel olarak çok eskilere dayanmaktadır. İnsanlar yerleşik hayata geçtikçe bazı işlerin diğerlerine göre daha tehlikeli olduğunu fark etmiştir. Sanayi devrimiyle birlikte, 19. yüzyılda özellikle İngiltere’de iş sağlığı ve güvenliği konusunda birçok düzenleme yapılmıştır. İngiltere’de 1848 yılında iş sağlığı ve güvenliği konusunda önemli kanunlar yayınlanmıştır. İSG’nin öncü ülkesi olan İngiltere’de, standartları belirleyen BSI (British Standards Institute) kurumu, bugün dahi dünya genelinde iş sağlığı ve güvenliği standartlarını belirleme ve standartlaştırma görevini sürdürmektedir.
Antik Roma Döneminde İSG
Roma döneminin Plini ile birlikte önemli düşünürlerinden biri olan Yunan hekim Dioscorides Pedanius, Roma ordusu adına tıbbı araştırmalarda bulunmuş ve en önemli eseri olan “İlaç Bilgisi Üzerine” (Peri Hyles latrikes) adlı kitabında ilaçları sınıflandırmış ve zararlı maddeleri bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı olarak üç başlık altında değerlendirmiştir.
Yine bu dönemin ünlü düşünürlerinden Juvenal ise; çalışanların ayaklarında oluşan varis oluşumuna ve demircilerde görülen göz hastalıklarına yönelik olarak tespitlerde bulunmuştur. Bu döneme ait eski çağlardaki çalışmaların benzerleri; gelişen teknik dönüşüm süreci, Rönesans ve Reform dönemleriyle birlikte modern tıbbın sağladığı imkanlarla daha da geliştirilmiştir.
Sanayi Devrimi Öncesinde İSG
Tarım, insanlığın yerleşik hayata geçtiği ilk büyük devrimdir. Tarımla beraber insanlar toplu olarak yaşamaya başlamış, ancak bu süreçte sağlık sorunları da artmıştır. M.Ö. 2600’lü yıllarda, İmhotep, Mısır piramitlerinin inşası sırasında işçilerde ortaya çıkan sağlık sorunlarına dikkat çekmiştir. M.Ö. 2000’li yıllarda Hammurabi Kanunları ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda temel düzenlemeler getirilmiştir. Tarihçi Heredot, çalışanların beslenme alışkanlıklarının iş verimliliği ile ilişkisine dikkat çekmiştir. Hipokrat, işin çalışanın sağlığı üzerindeki etkisini incelemiş, özellikle kurşun madenlerindeki zehirlenmelerden bahsetmiştir. Nicander, bu çalışmaları ileri taşıyarak, sağlık sorunlarının önlenmesine dair önerilerde bulunmuştur. Plini, tozlu madenlerde çalışanların korunması için başlarına torba benzeri bir maske takmaları gerektiğini belirtmiştir.
Türkiye’de İSG’nin Gelişimi
Türkiye, 1999 yılında Helsinki’de gerçekleştirilen Avrupa Birliği Zirvesi’nde aday ülke statüsü kazandı. Zirvede, aday ülkelere uygulanan kriterler ortaya koyulmuştur. Türkiye’nin mevzuatını AB standartlarına uygun hale getirme sürecinde iş hayatı da gözden geçirilmiştir. 2003 yılında 4857 sayılı İş Kanunu yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki uygulamalar, bazıları 4857 sayılı kanuna bağlı olan İSG Tüzüğü ile hayatımızda yer bulmuştur. Ancak bu alandaki mevzuatı daha da güçlendirmek adına 2012 yılında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılarak yürürlüğe girmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Nedir?
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 20 Haziran 2012‘de kabul edilmiştir ve 1 Temmuz 2012‘de yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, hem kamu hem de özel sektördeki tüm işyerlerini, işçileri, memurları ve işyeri temsilcilerini kapsar. Aynı zamanda İSG alanındaki uzmanların atanma süreçlerini düzenler. Ancak ev çalışanları, belirli bir sayının altındaki küçük işyerleri ve serbest meslek sahipleri için geçerli değildir. Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı’nın faaliyetlerini de kapsamaz.
İSG’nin Amacı Nedir?
İş Sağlığı ve Güvenliğinin amacı, işyerlerinde çalışan kişilerin sağlığını ve güvenliği korumak, iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek, işyerlerini daha üretken bir yapı haline getirmek, hem işçinin hem işverenin haklarını güvence altına almak, iş güvenliği açısından doğabilecek dolaylı ve direkt maliyetlerden kurtarmayı amaçlamaktadır.
İSG Neden Gereklidir?
Çalışanların sağlığı ve güvenliğini koruduğu, meslek hastalıklarını önlediği, üretkenliği artırdığı, rekabet avantajı sağladığı, toplumsal etki yarattığı, maliyet tasarrufu sağladığı, işin daha verimli ve üretken olması ve insan refahını düşündüğü için İSG gereklidir. Yalnızca işyerlerinin, çalışanların, işverenlerin olumsuzluklarını gidermek için değil, aynı zamanda toplumun da refahı için İSG gereklidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği’nin Temel İlkeleri Nelerdir?
İş Sağlığı ve Güvenliğinin temel ilkeleri, risk analizi ve değerlendirmesi ve kontrolünün yapması veya yaptırılması, işçilerin katılım ve işbirliği ilişkilerini genişletmesi, çalışanların eğitim ve bilgilendirilmesi, yeni politikalar belirlenmesi, işyerlerinde acil durum planının oluşturulması ve sürekli olarak iyileştirme gibi ilkeleri bulundurmaktadır.
İş Yeri ve Çalışma Ortamı
İş yerinde sağlık ve güvenliğin temin edilmesi, tüm çalışanlar için kritik bir öneme sahiptir. İSG, çalışanları tehlikelerden korurken, işverenlere de daha güvenli ve verimli bir çalışma ortamı sağlar. Fiziksel ve kimyasal faktörler, biyolojik tehlikeler, gürültü, toz, vibrasyon gibi unsurlar, çalışma ortamının sağlıklı olup olmadığını belirler.
Risk Değerlendirmesi
Risk değerlendirmesi, iş yerindeki tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin çalışanlara verebileceği zararların analiz edilmesi ve kontrol altına alınması sürecidir. Risk değerlendirme formu, bu sürecin belgelenmesinde kritik bir rol oynar.
Yasal Düzenlemeler ve Standartlar
OHSAS 18001 / ISO 45001 gibi standartlar ve yasal düzenlemeler, iş yerlerinin sağlık ve güvenlik yönetim sistemlerini kurmalarını ve sürekli iyileştirmelerini sağlar. İSG ile ilgili yasal düzenlemelerin ve standartların uygulanması, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını azaltmada önemlidir. Tag Heuer replika saatinizin çok yönlülüğünü keşfedin http://faketagheuer.is/ Çeşitli durumlar için şekillendirerek. İster resmi bir etkinlik ister günlük bir gezi olsun, replika saatinizin zamansız tasarımı ve hassasiyeti görünümünüzü zahmetsizce yükseltecek ve gittiğiniz her yerde fark yaratacaktır.
Ekipman Güvenliği ve Kişisel Koruyucu Donanım
İşçilerin koruyucu elbise, gözlük, eldiven, maske gibi kişisel koruyucu donanım kullanmaları, maruziyeti azaltır ve iş kazalarını önler. Aynı zamanda, kullanılan makine ve ekipmanların güvenliği de esastır.
Eğitim ve Farkındalık
Eğitim programları, çalışanların ISG konularında bilinçlenmelerini sağlar. İş Güvenliği Uzmanı, Sağlık Personeli ve İşçi Temsilcisi gibi roller, bu eğitimlerin ve farkındalık çalışmalarının yürütülmesinde önemli görevler üstlenir.
Acil Durum Yönetimi
Acil durum planı ve evakuasyon planı gibi belgeler, olası acil durumlarda çalışanların güvenliğini sağlar. Yangın söndürücüler ve ilk yardım malzemeleri gibi ekipmanlar, acil durumlarda hayati öneme sahip olabilir.
Ergonomi ve Hijyen
Ergonomik faktörler, çalışanların fiziksel sağlığını korurken, hijyen, çalışma ortamının temiz ve sağlıklı olmasını sağlar. Covid-19 önlemleri, son dönemde hijyen konusunda daha da önemli hale gelmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği alanında uygulanan yönetmelik olan “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği“, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanmış ve yayımlanmıştır.
Yönetmelik, işyerlerinin İSG hizmetlerini nasıl düzenlemesi gerektiği, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personellerinin görevleri, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme, eğitim ve bilgilendirme gereksinimleri gibi konuları kapsamaktadır.
İSG Hizmeti Nasıl Alınır?
Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre belirli büyüklükteki işyerlerinin İSG hizmetleri alması zorunludur. Bu hizmetleri kendi bünyesinde sunamayan işyerleri, OSGB‘lerden hizmet almak zorundadır. OSGB’ler, işyerlerine İSG hizmetleri sunma konusunda yetkilendirilmiş özel kuruluşlardır. İSG profesyonelleri (iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli) OSGB bünyesinde çalışarak, işyerlerine hizmet verirler.
OSGB’ler, işyerlerinde risk değerlendirmesi, tehlike sınıflandırılması ve analizi yaparak potansiyel riskleri belirler ve koruyucu tedbirleri önerir. Ayrıca, çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği konularında bilinçlenmeleri için eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunar ve işyerlerinin İSG standartlarına uygunluğunu denetler.
İş Güvenliği Uzmanı Kimdir?
İGU olarak geçen iş güvenliği uzmanları, işyerlerinde bulunan, işçilerin Sağlığı ve Güvenliğini korumak adına gerekli önlemleri aldıran Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş uzman danışmandır. Daha fazla bilgi için İş Güvenliği Uzmanı Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz.
İSG Belgesi (Sertifikası) Nedir? Nasıl Alınır?
İSG belgesi, bir işyerinin İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemi standardına uygun olarak gerekliliklerini yerine getirdiğini gösteren bir belgedir.
Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum veya kuruluşlarda en az 220 saatlik teorik ve pratik eğitimi tamamlayarak ÖSYM tarafından düzenlenen sınavda 100 üzerinden 70 puan alarak İSG sertifikası alınabilir.
İSG belgesi; mühendis, mimar, teknik öğretmen, fen veya fen-edebiyat fakültelerinin fizik, kimya, biyoloji lisans mezunları ile meslek yüksek okullarının 2 veya 4 yıllık iş güvenliği bölümlerinden mezun olan kişiler, teorik ve pratik eğitim tamamladıktan sonra, ÖSYM tarafından düzenlenen sınavda 70 puan alarak belge alabilirler.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilen İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı Sertifikası‘nın fiyatı 1534 TL olarak belirlenmiştir ve bu belge 5 yıl geçerlidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Nedir?
İş Sağlığı ve Güvenliği bölümü, üniversitelerin iş güvenliği uzmanı ve iş güvenliği teknikeri yetiştirmek amacıyla açtıkları bölümlerdir.
İş güvenliği bölümünde verilen dersler, üniversitelere göre değişmekle birlikte, genel olarak, İSG temellerini ve kavramları, yasal düzenlemeleri, İSG yönetim sistemleri, tehlikelerin analiz süreçlerini, rol ve sorumlulukları, iş kazası ve meslek hastalıklarını, sektörel açıdan İş Sağlığı ve Güvenliğini inceleyen dersleri, iş güvenliği ekipmanlarını, acil durum eylem konularını ve iş güvenliği eğitim konularını içeren, mimar ve mühendislik ağırlıklı dersler bulunmaktadır.
Taban puanı, yıldan yıla ve üniversiteden üniversiteye değişmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Programlarının Ortalama Netlerini Görüntülemek için Tıklayın
İSG Sınavı Nedir, Ne Zaman Yapılır?
İş güvenliği uzmanlık sınavı olarak adlandırılan ve ÖSYM tarafından düzenlenen bu sınav, uzman olabilmek için giren adayların başarısını ölçen ve kazanan adaylara uzmanlık statüsü veren bir sınavdır. İş güvenliği uzmanlık sınavı 6 ayda bir yapılmaktadır.
İş Güvenliği Haftası Ne Zaman?
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Haftası, her yıl 4-10 Mayıs tarihleri arasında kutlanmaktadır.
İSG’nin İngilizcesi nedir?
İSG’nin (İş Sağlığı ve Güvenliği) İngilizcesi “Occupational Health and Safety” (OHS) ya da “Occupational Safety and Health” (OSH) olarak adlandırılır.
İSG KATİP Nedir?
İSG Katip, İSG hizmetleri, iş güvenliği uzmanı atamaları, firma atamaları gibi işlemlerin elektronik ortamda takip edilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan bir uygulamadır.
İSG Talimatları
İşletmelerde onlarca farklı proses, farklı ekipmanlar ve uygulama çeşitleri vardır. Bu çeşitlilik farklı farklı riskleri ortaya çıkarmaktadır. Riskler ile mücadele konusunda çalışanların bilgilendirilmesi gereklidir. Bu sebeple talimatlarda çalışanın yaptığı işe uygun olmalıdır. İş Güvenliği Talimatları çalışanın işini nasıl daha güvenli bir şekilde yapılacağını anlatır. Unutmayın. İşveren çalışanlara yapacakları işler ile ilgili yazılı talimatlar verir. Sizlere, nasıl hazırlanacağı hakkında bilgiler ve bazı işlerde kullanabileceğiniz talimatları bu yazıda bulabilirsiniz: İSG Talimatları
