Acil Durum Eylem Planı
Acil durum; insanların yaralanması ve/veya ölümüne, tesisin ve çevrenin önemli ölçüde zarar görmesine neden olabilen önceden beklenmeyen olaylardır. Acil Durum Planı, ortaya çıkabilecek acil durumlarda insanlar, işletme ve ekipmanların en az kayıp ve zararla kurtulabilmesi için yapılan planlamadır.
Acil Durum Planı Nasıl Hazırlanır
Acil Durum Planı ortaya çıkabilecek olan acil durumların öncesinde, acil durum sırasında ve sonrasında davranış şekilleridir. Acil durum planının hazırlanmasında ilk öncelik ortaya çıkabilecek acil durumların ne olduğunu belirlemektir. Acil durumların belirlenmesinin ardından ortaya çıkabilecek zararlarını önlemek ve büyük etkilerinin sınırlandırılması için gerekli tedbirleri alması gerekmektedir.
- Acil Durum Ekiplerinin Eğitimi
- Acil Durum Planının Hazırlanması
- Acil Durum Tatbikatları

Acil Durum Türleri Nelerdir?
Acil durum türleri, doğal ya da insan kaynaklı olayların neden olduğu, toplulukları, mülkiyeti ya da çevreyi olumsuz etkileyen beklenmedik ve genellikle tehlikeli durumları ifade eder. Bu tür durumlar, hızlı ve etkili bir müdahale gerektirir ve genellikle ciddi zararlara veya kayıplara neden olabilir.
Doğal Afetler
- Depremler: Yerin kabuğundaki plakaların hareketinden kaynaklanan sarsıntılar.
Sel: Aşırı yağış, kar erimesi ya da deniz seviyesindeki yükselmeler sonucu oluşan su baskınları. - Orman Yangınları: Doğal ya da insan kaynaklı nedenlerle ormanlık alanlarda başlayan yangınlar.
- Kasırgalar ve Tornadolar: Hava koşullarından kaynaklanan şiddetli rüzgar olayları.
- Tsunami: Deniz ya da okyanus tabanında meydana gelen depremler sonucu oluşan dev dalgalar.
İnsan Kaynaklı Olaylar
- Terör Saldırıları: Politik, ideolojik ya da dini nedenlerle gerçekleştirilen şiddet eylemleri.
- Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Sızıntılar: Sanayi tesislerinden, laboratuvarlardan ya da diğer kaynaklardan sızan tehlikeli maddeler.
- Endüstriyel Kazalar: Fabrika, rafineri ya da enerji santrallerinde meydana gelen kazalar.
- Ulaşım Kazaları: Kara, deniz ya da hava taşıtlarında meydana gelen kaza ve felaketler.
- Elektrik Kesintileri: Geniş ölçekli elektrik kesintileri ve bunun sebep olduğu sorunlar.
Epidemik ve Pandemik Hastalıklar
Grip salgınları, Ebola, COVID-19 gibi bulaşıcı hastalıkların yayılması.
Acil Durumların Belirlenmesi
- Risk Değerlendirmesi Sonuçları
- Tehlikeli kimyasal maddelerden ortaya çıkabilecek yayılım ve patlama ihtimalleri
- Tahliye ve İlkyardım Gerektiren Olayların ortaya çıkması
- Doğal Afetlerin ortaya çıkma ihtimalleri
- Sabotaj / Saldırı v.b. olayların gerçekleşme ihtimalleri
Zarar Azalma ve sınırlayıcı tedbirler
İşveren, ortaya çıkabilecek acil durumlar hakkında önleyici ve sınırlayıcı tedbirler almalıdır. Bu tedbileri alırken;
- Alınacak önleyici ve sınırlayıcı tedbirler için gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapmalıdır.
- Alınacak tedbirler toplu korumayı öngörmelidir.
- Tüm tedbirler risklerden korunma yöntemlerine uygun olmalıdır.
Acil Durumlara Müdahale ve Tahliye Yöntemleri
Ortaya çıkabilecek acil durumların belirlenmesiyle birlikte bu durumlara nasıl müdahale edileceği ile ilgili yazılı çalışma yapılır.
Acil Durum Müdahale Yöntemleri
- Arama Kurtarma Yöntem, Ekipman ve Ekipleri
- Yangınla Mücadele ve Ekipleri
- Koruma Ekipleri ve Yöntemleri
- Tahliye Şekilleri
- İç ve Dış Haberleşme
- Uyarı Verme Sistemleri
gibi yöntemler ve görevlendirmeler yazılı olarak belirlenir.
Tahliye ile ilgili özel durumlar
- Tahliye sonrasında işyerinde kalmış kişilerin olup olmadığı ile ilgili toplanma noktasında kişi sayısının alınması gerekir.
- İşyeri, acil durumlarda Engelli, Gebe ve özel politika gerektiren çalışanların tahliyesinde refakatçiler belirlemelidir.
- İşyeri, Olası acil durumun meydana gelmesi halinde çalışanların güvenli bir alana çıkabilmeleri için gerekli güvenli yolları belirler ve çalışanlara talimatları verir.
- İşyeri; Müdahale ve Tahliye Durumlarında iş yerinde bulunabilecek tedarikçi ve müşterilerinde güvenliğini düşünmelidir.
- İşyeri; Müdahale ve Tahliye yöntemlerini belirlerken Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğindeki bilgileri dikkate alır.
Acil Durum Ekiplerinin Görevlendirilmesi ve kişilerin Belirlenmesi
Acil Durumun ortaya çıkması halinde etkin bir yönetim şarttır. Acil Durumu yönetecek kişilerin belirlenmesi, müdahale yöntemlerinin seçilmesi ve kişilerin eğitimi önemli konu başlıklarıdır.
İşyeri tehlike sınıfına göre belirli sayılarda acil durum ekipleri belirlenir. Çok tehlikeli sınıfta bulunan iş yerlerinde 30 çalışanda bir kişi, Tehlikeli sınıfa bulunan iş yerlerinde 40 çalışanda 1 kişi, Az tehlikeli sınıfta 50 çalışanda 1 kişi destek elemanı olarak belirlenir.
Kişilerin Belirlenmesi
- Her Acil Durum ekibinin başında bir ekip başı bulundurulur.
- Ekiplerin, acil durumlarda yapmaları gereken görevleri yazılı olarak tebliğ edilir.
- Ekiplerin tamamı görevleri ve acil durumlarla mücadele teknikleri konusunda eğitilir.
- 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde acil durumlara müdahale görevini getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.
Acil Durum Planında Bulunması Gereken Bilgiler
- İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin veya işveren vekilinin adı
- Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı (Sertifika numaraları, işyerindeki görevleri)
- Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi (Başlangıç tarihi)
- Belirlenen acil durumlar (Risk değerlendirmesinde tespit edilen acil durumlar)
- Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler (Alınması gereken tedbirler)
- Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri (Görevlendirilenler, Müdahale Tipleri)
İşyerinde Bulunması Gereken Krokiler Hakkında Bilgiler
- Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler.
- İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.
- Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı.
- Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri.
- İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları.
- Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır.
- Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur.
Acil Durum Planı Hazırlamak Her İşletme için Zorunlu mu
Acil Durum Planı, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa tabii olan tüm işletmeler için zorunludur. Hatta, İSG Kanununa tabi olmayan ancak Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği tabii olan işyeri ve eklentileri de Acil Durum Planı hazırlamalıdır.